سطح نازل ژورنالیزم در افغانستان
ژورنالیزم در افغانستان فراز و نشیب های بسیاری دارد که بسته به اوضاع سیاسی تغییر و تحول پیدا می کند. ما قصد نداریم تا در این مجال به سیر پیشینه ی این حرفه بپردازیم ، اما در افغانستان ژورنالیزم حرفه ای وجود ندارد. چرا که ریشه های ژورنالیزم و نشر روزنامه، مجله و سایر نمونه های آن به
هیات حاکمه ی افغانستان بستگی داشته و دارد. در دوران حاکمیت طالبان که به کلی ژورنالیزم محو شده و بساط چاپخانه و نشر برچیده شد. در دورانی که مجاهدین برای کسب قدرت می جنگیدند نیز، معنای خود را به بولتن ها و تبلیغات حزبی محدود کرد. مجاهدین جهت منافع گروهی خود که عمدتا می توان آنها را در گروه های نظامی و نه حزبی تعریف کرد، کاغذ سفید را تبدیل به کاغذ های باطله ای می کردند که نه می توانستیم آن ها را روزنامه یا مجله بنامیم و نه خواننده ای برای اینگونه کاغذ های باطله پیدا می شد. البته در آن شرایط بسیاری از قلم بدستان افغانستان نیز، بسته به قومیت خود جذب گروه های نظامی شدند و ثمره ی آن محدود شدن فکر و اندیشه به خواسته های رهبران گروه های نظامی بود.
پس از شرایط جدیدی که در افغانستان ایجاد شد و بساط عده ای در لباس طالبان برچیده شد( البته طالب های ریش تراشیده و نکتایی زده هنوز هستند)، امید می رفت که این حرفه بتواند به پیشرفت های قابل توجهی دست یابد. اما تاکنون چنین نشده است. در کابل موسسات، سازمان ها و یا ان جی او هایی هستند که با هدف کسترش و ارتقای سطح ژورنالیزم فعالیت می کنند. موسسه ی انتر نیوز و آیینه موسسه هایی هستند که علی رغم بودجه ی فراوان و حتا راه اندازی شبکه های رادیویی و مجله و هفته نامه به بالا بردن سطح ژورنالیزم کمکی نکرده اند. در کابل اکنون جراید زیادی منتشر می شود که از طریق همین موسسات و دولت و نیز گروه های نظامی گذشته حمایت مالی می شوند. اما علی رغم همه ی اینها می توان گفت که ژورنالیزم در افغانستان رشد مورد نظر را به توجه به این کمک ها نکرده است. پایین بودن سطح ژورنالیزم را می توان به عینه در سرمقلالت سستی که نوشته می شود، گزارش های تشریفاتی ، خبرهای تشریفاتی و عکس های تشریفاتی دید. بهترین ژورنالیستان افغانستان را نویسندگانی تشکیل می دهند که از ایران بازگشته اند و در سرزمینی که فارسی ست آموخته اند. اما وقتی با جراید تشریفاتی کابل بر می خوریم، از آن ها هم مطالب و گزارش هایی می خوانیم که از چارچوب محدود مدیر پا را فراتر نمی گذارد. مدیر جراید هم تنها جهت گزارش دادن به اسپانسر های مالی چند صفحه کاغذ را مزین کرده و روانه ی چاپخانه می کند. مشکلات دیگری هم گریبانگیر جراید کابل می باشد که نداشتن کادر حرفه ای و آموزش دیده باعث آن است. مشکلاتی مانند انتخاب نشدن درست تیتر، جمله پردازی های غلط ، غلط های فراوان تایپی( بسیار دیده شده که غلط در تیتر ها نیز وجود دارد)، صفحه آرایی نا همگون و نامرتب، انتخاب نشدن درست کاغذ چاپ، کیفیت پایین چاپ و ...
در کنار اینها یکی دیگر از مهمترین مشکلات جراید چاپ کابل این ست که علی رغم قیمت نشریه، نشریه بفروش نمی رسد. به این معنا که جراید از طریق فروش و یا آگهی دخل و خرج نمی توانند و در هر شماره این اسپانسر های مالی هستند که باید هزینه های تولید، چاپ و نشر را بپردازند. در بسیاری از موارد این اسپانسرهای مالی تخصصی در ژورنالیزم نداشته و یا اگر هم بنگاه های خارجی نشر این توانایی را داشته باشند، این توانایی از راه مترجمی که هیچ تخصصی ندارد به دو طرف منتقل نمی شود. اسپانسر مالی خارجی فقط کاغذ چاپ شده را می بیند و بس. از طرفی انجمن ژورنالیستان افغانستان نیز انجمنی ست که اعضایش را همین ژورنالیستان حاضر کابل تشکیل می دهد که کار خود را بدون هیچ نقصی می پندارند. همه ی این عوامل دست به دست هم داده تا حرفه ی ژورنالیزم در افغانستان رشدی نیابد.
به نظر می رسد که باید اقدامات ریشه ای تری را برای گسترش و ارتقای ژورنالیزم انجام داد.
